'Potęga obecności. Jak obecność rodziców wpływa na to, kim stają się nasze dzieci, i kształtuje rozwój ich mózgów' D.J. Siegel, T.Payne Bryson

 

    (Ten wpis jest moimi notatkami z książki 'Potęga obecności'. Są one bardzo zwięzłe i żeby zrozumieć wszystko i dobrze wspierać swoje dziecko należy książkę przeczytać w całości. Ale mam nadzieję, że takie zwięzłe streszczenie również będzie pomocne, umocni waszą relację i zachęci do poszerzania wiedzy w temacie bezpiecznej więzi przywiązania.)

Zamiast martwić się lub dążyć do ideału w wychowaniu dzieci, który nie istnieje, po prostu BĄDŹCIE OBECNI – fizycznie i psychicznie! Obecność daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa.

Na czym polega przewidywalna (ale nie idealna) opieka? Opiera się na czterech filarach, które mają dać potomkom poczucie, że są:

• BEZPIECZNE – chronione przed wszelką krzywdą;

• DOSTRZEŻONE – posiadające wiedzę, ze ci na nich zależy i że poświęcasz im uwagę;

• UKOJONE – mają poczucie, że będziesz przy nich, kiedy będzie im źle;

• PEWNE – dzięki powyższym filarom mogą uwierzyć, że w przewidywalny sposób pomożesz im poczuć się na świecie „jak w domu”, a potem pomożesz im nauczyć się, w jaki sposób samodzielnie mogą poczuć się bezpieczne, dostrzeżone i ukojone.

Wszystko to wpływa na bezpieczny styl przywiązania. Ponadto, doświadczenia, które zapewnisz dziecku w waszej relacji, dosłownie, ukształtują fizyczną strukturę jego mózgu. Jeśli będziemy obecni przy swoich dzieciach, nauczymy ich oczekiwać pozytywnych interakcji z innymi → będą przewidywać, co dalej może się stać, w oparciu o swoje doświadczenia → to da im więcej szczęścia i satysfakcji. Ich mózg 'będzie na tak' – oznacza to, że będzie reagował na nowe możliwości i wyzwania z otwartością, ciekawością i receptywnością, a nie sztywnością, strachem i reaktywnością. Musimy dać dzieciom możliwość, by nauczyły się, że czasem w życiu doświadcza się bólu, ale jednocześnie powinny mieć świadomość, że nigdy nie będą musiały cierpieć w samotności.

Neurobiologicznym efektem powyższych czterech filarów jest zintegrowany mózg – odporny układ nerwowy, który nie poddaje się długotrwałemu stresowi. Dzięki niemu dzieci mogą podejść do życia z nastawieniem, że są bezpieczne, że w ich życiu będą stale obecne miłość i relacje międzyludzkie, i że poradzą sobie z trudnymi chwilami, których w życiu nie da się uniknąć.

Prawdziwym celem wychowania jest BEZPIECZNA WIĘŹ, wytwarzana przez obecność.

Dzieci z bezpiecznym stylem przywiązania potrafią lepiej regulować swoje emocje i podejmować dobre decyzje. Mają także większą umiejętność brania pod uwagę konsekwencji oraz punktu widzenia innych osób, a ponadto umieją zachować się konstruktywnie, a nie w sposób krzywdzący i destrukcyjny.

Bezpieczna więź → bezpieczna baza do odkrywania świata.

Nawet, jeśli sami nie uzyskaliśmy bezpiecznej więzi od opiekunów, możemy ją dać swoim dzieciom, jeśli zastanowimy się nad własną historią i zrozumiemy swój styl przywiązania. Bezpieczną więź można wypracować i można się jej nauczyć. Historia to nie przeznaczenie. Jeśli zrozumiesz własną przeszłość, możesz być takim rodzicem, jakim chcesz – niezależnie od tego, jak wychowali cię twoi rodzice.

Co to oznacza 'zapewnić dzieciom bezpieczeństwo' (fizyczne, emocjonalne i relacyjne)?

• Przetrwanie i zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych dziecka.

• Chronienie przed krzywdą fizyczną i emocjonalną ze strony innych jak i nas samych.

Bezpieczeństwo jest fundamentem przywiązania. Dzięki niemu dzieci czują, że są w relacji, i że są chronione. Nadopiekuńczość nie jest rozwiązaniem. Dzieci są w stanie poradzić sobie z odpowiednio dozowaną swobodą i z wyzwaniami adekwatnymi do etapu rozwoju. Kiedy dziecku trudno jest sobie z czymś poradzić i doświadcza frustracji, właśnie w ten sposób uczy się, że potrafi przezwyciężyć przeszkody. Kiedy poradzi sobie z wyzwaniem, staje się silniejsze i odporniejsze psychicznie. Kiedy powstrzymujemy chęć ratowania dzieci, czyli wykonywania trudnych czynności za nie, pokazujemy im, że wierzymy, że sobie poradzą i pozwolimy im przekonać się, że potrafią wykonać te zadania samodzielnie.

Strategie wspierające poczucie bezpieczeństwa u twojego dziecka

1. Nie szkodzić! → podejmij postanowienie, że nie będziesz źródłem strachu (m.in. przez krzyk, groźby czy klapsy).

2. Naprawiaj, naprawiaj, naprawiaj. → uświadom sobie, że kiedy na twoją reakcję wpłynie twój mózg w stanie zagrożenia, wciąż możesz naprawić naruszoną relację. Jeśli tylko starasz się po takiej sytuacji odbudować relację i skutecznie reagujesz na to, co dzieje się tu i teraz, możesz przestać się zadręczać, bo nawet jeśli lepiej byłoby zachować się inaczej, to całe to doświadczenie było mimo wszystko cenne dla twojego dziecka (zmierzenie z trudną sytuacją oraz nauka nowych umiejętności np. samokontroli). Oczywiście nie ma tu mowy o przypadkach przemocy.

3. Spraw, by dzieci czuły się dobrze w bezpiecznej przystani. → prowadź z dziećmi rozmowy pełne refleksji i zwracaj uwagę na niekomfortowe stany, takie jak strach lub zakłopotanie, by dzieci mogły je zrozumieć – w ten sposób nauczysz je, że jesteś dla nich bezpieczną przystanią, do której zawsze mogą wrócić, by odzyskać siłę, spokój i jasność, i znów wyruszyć w świat.

Dostrzeganie dzieci to:

→ dostrajanie się do ich wewnętrznego stanu umysłowego w sposób, który pokazuje im, że wiemy o co im chodzi, dzięki czemu mogą poczuć, że się w nie 'wczuwamy' i rozumiemy je na głębokim poziomie.

→ rozumienie ich życia wewnętrznego i wyobrażanie sobie, co tak naprawdę dzieje się w ich głowach.

→ reagowanie w adekwatny sposób, czyli skutecznie i w odpowiednim momencie.

Jako rodzice powinniśmy unikać wydawania szybkich osądów i przyklejania dzieciom etykietek (np. leniwy). Zamiast tego powinniśmy zatrzymać się na chwilę i zastanowić się, co tak naprawdę dzieje się w ich głowach. Przez etykietki nie jesteśmy w stanie wyraźnie widzieć dzieci.

Uwaga na pułapkę: pragnienie, by nasze dzieci były kimś innym niż naprawdę są!

Kiedy odrzucamy, poniżamy, obwiniamy lub zawstydzamy swoje dzieci z powodu odczuwanych przez nie emocji, uniemożliwiamy im pokazanie nam, kim są naprawdę.

Strategie dające dzieciom poczucie, że zostały dostrzeżone

1. Zanurz się głębiej dzięki swojej ciekawości. → szukanie głębiej to gotowość odrzucenia pierwotnych domysłów i interpretacji dotyczących tego, co się dzieje z twoimi dziećmi, oraz otwartość na inne spojrzenie na sytuację (zadawaj sobie pytanie „dlaczego”?).

2. Znajdź czas i miejsce, by patrzeć i się uczyć. → codzienna rozmowa.

Ukojenie wynika z kontaktu, a kontakt z obecności. Ukojenie interpersonalne to droga do osobistego ukojenia wewnętrznego.

Kiedy dziecko, na podstawie doświadczeń, nauczy się, że ktoś przy nim będzie za każdym razem, kiedy będzie cierpieć, nauczy się, jak być obecnym przy sobie samym, i wyrobi sobie umiejętność samodzielnego uspokajania się i regulowania własnych emocji.

Dawanie dziecku ukojenia wspiera rozwój piętra mózgu i jego zaawansowanych funkcji:

• pewne podejmowanie decyzji i planowanie;

• regulacja emocji i ciała;

• elastyczność i umiejętność przystosowania się;

• empatia;

• samorozumienie;

• moralność.

Możemy twardo trzymać się granic dotyczących zachowania i naszych oczekiwań , a jednocześnie 'miękko' podchodzić do dziecka i jego emocji. Poddawanie się lub ignorowanie dziecka i jego uczuć to niejedyne możliwości! Możemy najpierw nawiązać kontakt, a potem zastosować przekierowanie.

Ważne jest przytulanie i kontakt fizyczny. Dawanie ukojenia to nie to samo co rozpieszczanie i pozwalanie na wszystko! Granice są ważne.

Strategie pomagające dzieciom rozwinąć zdolność do wewnętrznego samoukojenia

1. Skompletuj wewnętrzną skrzynkę z narzędziami do uspokajania się (szukanie sposobów na poradzenie sobie z problemem, zanim stanie się on trudny do rozwiązania). Na przykład poprzez stworzenie miejsca, w którym można się schować i odpocząć, wybranie uspokajającej muzyki, stworzenie listy ruchów uwalniających energię czy ustalenie sygnału „sos” (proszenie o pomoc).

2. Dawaj dziecku D-O-B-R-O

D – Dawaj obecność

O – Okazuj zaangażowanie

B – Bądź czuły

R – Reaguj spokojnie

O – Obdarzaj empatią

Kiedy dzieci czują się bezpieczne, dostrzeżone i ukojone, zaczynają czuć się pewnie i nawiązują bezpieczną więź.

Korzyści płynące z poczucia wewnętrznej pewności:

• świadomość znaczenia relacji międzyludzkich

• niezależność i obiektywność, nawet w kontaktach z innymi

• odporność psychiczna w obliczu stresu

• regulacja emocji i ciała

• możliwość swobodnej refleksji nad przeszłością i integrowanie jej z teraźniejszością w celu przygotowania elastycznych planów na przyszłość

• umiejętność dostrajania się do innych w komunikacji

• elastyczność i łatwość przystosowania się

• empatia

• wgląd osobisty i zdolność do wykształcenia bogatego życia wewnętrznego.

Dawanie dzieciom bezwarunkowego wsparcia emocjonalnego nie sprawi, że będą miękkie, rozpieszczone ani słabe. Nie spowoduje też u nich postawy roszczeniowej.

Strategie wspierania bezpiecznej bazy u twojego dziecka

1. Zwiększaj kapitał zaufania w relacji. ( poprzez obecność, zaspokajanie potrzeb).

Zamiast powiedzieć „Nie płacz, nic się nie stało” powiedz „Jesteś bezpieczny, jestem tutaj. Nie jesteś sam. Wszystko będzie dobrze.”

2. Ucz dziecko umiejętności opartych na psychowzroczności. (np. wizualizacje, sposoby odnalezienia spokoju – oddech, skupienie na naturze).

   Oddzielenie wydarzeń z życia od własnych doświadczeń wewnętrznych. Zwracamy uwagę, co czujemy, ale nie reagujemy nadmiernie na swoje uczucia.

    Proszę o zostawienie informacji, czy taki rodzaj wpisów Wam się podoba, czy wolicie samą opinię i wypisaniem poruszanych kwestii w danej pozycji. Wydaje mi się, że dzięki takim notatkom, macie małe kompendium wiedzy, którą możecie od razu wprowadzić w życie. Ale czekam na wasze opinie! :)

Karolina.